انعکاس مطبوعات استان دریزدفردا : تاکسی در یزد فقط دربست!؟!


محمدحسین تقوایی: شماره سیصدو هشتاد و یک (381) روزنامه محلی «خاتم یزد» روز «چهارشنبه 25 شهریور ماه 1388» چاپ و بر روی کیوسک مطبوعات یزد قرار گرفت .
روزنامه خاتم یزد پیرو گزارشهای تحلیلی در حوزه حمل و نقل شهری یزد، اینبار به موضوع ناوگان تاکسیرانی گریزی داشته و در گزارشی تحت عنوان « در راستای عملکرد تاکسی های یزد / تاکسی یزد فقط دربست!؟!» به این بخش از مشکلات شهر یزد پرداخته است.
در این مقاله نویسنده با نگاهی روایی از زبان رانندگان تاکسی و با اشاره به سخنان مسوولین شهری، مشکلات و معضلات ناوگان تاکسی رانی یزد را تحلیل نموده است و در نهایت واکاوی مختصری از وضعیت این ناوگان ارائه نموده است. که باهم متن کامل این مقاله را مرور می کنیم:

تاکسی در یزد فقط دربست!؟!
«تنها کافی است یک باردر شهر یزد سوار تاکسی شده باشی تا بدانی تاکسی در شهر یزد فقط دربستی است»
این جمله را بارها توسط رانندگان تاکسی می شنوی «فقط دربست!»حدود غروب و زمان افطار بود که یکی از دوستان تماس گرفت و درخواست کرد که به میدان شرکت نفت واقع در جاده فرودگاه حاضر شوم، خودرو شخصی در منزل نبودو تماس با آژانس تلفنی هم جز عذرخواهی و دعوت به صبر از سوی اپراتور، عایدی در بر نداشت!به اجبار در محل فلکه اول صفاییه حاضر شدم لحظه ای خواستم با خط واحد طی طریق کنم اما با«معمای چکنم؟» روبرو شدم و با حساب سرانگشتی می بایست شش خط واحد را عوض می کردم!تصمیم گرفتم با تاکسی مسیرم را طی کنم، اولین راننده که مسیر را گفتم، جواب داد، دربست پنج هزار تومان! در ابتدا تصور کردم مسیرم را نادرست متوجه شده است ، اما راننده تاکسی خوش اخلاق خنده ای کرد و گفت: «تنها کافی است یک باردر شهر یزد سوار تاکسی شده باشید تا بدانی تاکسی در شهر یزد فقط دربستی است، فقط دربست ». مجبور شدم برای اینکه دوستان را معطل نگذارم، با راننده تاکسی طی نموده و هر دو به کرایه 4 هزار و پانصد تومان برای مسیر ابوذر به جاده فرودگاه حد فاصل میدان شرکت نفت! راضی شدیم .
از نرخ واقعی تا نرخ لحظه ای
گرچه تصور می کنم باتاکسی تلفنی همین مسیر را از دم درب منزل تا مقصد، هزاروپانصد ریال معادل حدود یک سوم مبلغ فعلی روز قبل رفته بودم!در مسیر از راننده تاکسی سوال کردم:«وجدانی نرخ این میزان نیست!» راننده تاکسی هم سر دردل را گشود و با لبخندی گفت:«دهان روزه دروغ چرا؟ اگر دم افطار نبود، اگر مسافر بود، اگر ظهر تاحالا کاسب بودم ، نرخ واقعی حدود دوهزار تومان کمتر هم بود! اما نرخی که گفتم بر مبنای عجله ای که داشتی ، دم غروبی، کسادی بازار ، نبود مسافر و هزاران عامل دیگر! مجبور این نرخ را بگیرم تا شرمنده زن و بچه هایم نباشم . کاش این روهم درک می کردی که اولین کاسبی امروزم به عنوان شیفت بعدازظهرم هستی».
افزایش غیراصولی قیمت تاکسی در یزد
راننده تاکسی که خود را عباس م نامید ادامه داد:«بنده که نمی خواهم از مردم بیش از حقم بگیرم اما مجبورم دربست سوار کنم، این به نفع مسافر است و هم به نفع تاکسی دار، مشکل را باید سازمان تاکسی رانی حل کند که بازارمان این قدر کساد نباشد».
عباس آقا با لهجه شیرین یزدی ادامه می دهد« نزدیک به یک هزار تاکسی در ناوگان شهری هستند و حدود دو تاسه هزار انواع تاکسی تلفنی بیسیم و باسیم فعال هستند به این تعداد ، مسافرکشهای شخصی هم اضافه کنیم، نسبت به پانصد هزار جمعیت یزد، سهم هرتاکسی چند نفر باقی می ماند؟»
عباس م معتقد است: « تازه، مردم عادت دارند که از موتور سیکلت و یاخودروی شخصی استفاده کنند و کمتر از خط و تاکسی استفاده می کنند.»
راننده تاکسی با ناراحتی ادامه می دهد: «اگر هم انتخابی باشد، ابتدا خط واحد است، اگر در مسیرشان باشد ترجیح می د هند از خط واحد استفاده کنند، انتخاب دیگرشان هم تاکسی تلفنی است که راحت از دم منزل سوار می شوند.»
عباس آقا اما به نکته ای اشاره می کند که جای تامل دارد«نمی گویم تاکسی تلفنی هم کاسب نباشند اما لااقل نانمان را کساد نکنند، طبق مقررات تاکسی تلفنی خارج از سرویس و به صورت عبوری حق سوار کردن مسافر ندارند اما اکثر تاکسی تلفنی ها پس از رساندن مسافر در بازگشت، چند مسافر عبوری را جمع می کنند.»این راننده زحمتکش به نکته جالبی دیگری اشاره می کند:«رنگ و شکل تاکسی ها جدیدا هم رنگ و مدل تاکسی تلفنی است ، برخی مردم به خیال اینکه تاکسی تلفنی هستیم دست بلند نمی کنند و برعکس برخی هم از تاکسی تلفنیها هم مسافرین ما را سوار می کنند، که جای سوال دارد اینکه شکل و شمایل تاکسی تلفنی و تاکسی شهری دقیق مثل هم است چه دلیل داشته است؟ »این شهروند یزدی می گوید«حدود 18 میلیون تومان پول خودرو سمند دادم که حدود 6 میلیون تومان بعنوان حق و جواز تاکسیرانی ازمن اخذ شده است، اما خودروهای تحویلی همگی دارای مشکل اساسی است و تقریبا هر هفته تعمیرگاه خوابیده است حتی از صداو سیما هم فیلم گرفتند در این کسادی این موضوع هم بر مشکلاتمان افزوده است.»
گره گشایی از مشکل تاکسی داران یزدی
وی با تاکید می گوید: مسلم است که زمانی که آژانس نرخ ثابتی را می گیرد، خط واحد ارزان است، موتور سیکلت و خودرو شخصی راحت و آسوده است، اسقبال کمتری می شود، اما متاسفانه تعداد قلیلی از همکاران باعث بدنامی تاکسی رانی یزد می شوند!
وی بر نظارت سازمان تاکسرانی یزد اشاره می کند و می گوید: نظارت سازمان تنها به صورت سمبلیک و آنهم با چند بازرس در خطوط اصلی است یا اینکه شهروندی شکایت کند، در مجموع نظارت کامل و جامع رخ نمی دهد که بتوانیم به فضای واحدی برسیم تا مسافرین به سوی ناوگان تاکسیرانی سوق داده شوند.
از راننده تاکسی یزدی راه حل را می پرسم، جواب می دهد، معلوم است حدود سه هزار خودرو که نزدیک به دوهزار آژانس هستند، دلیل اینکه به صورت غیراصولی مجوز صادر شده را بررسی کنید، بر عملکرد تاکسی ها نظارت کامل شود، سیستم ناوگان تاکسرانی ساماندهی شود و در مجموع برنامه های اجرا شود که فلان شهروند ترجیح دهد موتورسیکلت و حتی خودرو شخصی را در منزل متوفف کند و تاکسی بعنوان یکی از گرینه های حمل و نقل در شهر استفاده کند اتفاقی که در همین شهرهای اطراف مانند اصفهان و شیراز اتفاق افتاده است و مردم اکثرا از تاکسی و خط واحد استفاده می کنند اما یزد فراری و گریزانند!حرفها راننده را یادداشت کردم، روزهای بعد هم با رانندگان تاکسی در مسیرهای مختلف صحبت کردم که ادامه به صورت خلاصه ذکر نمودم
بررسی آخرین وضعیت ناوگان تاکسیرانی یزد
براساس آخرین اظهار نظر «محمدحسن محمد پناه » «مدیر کل سازمان تاکسرانی یزد» در گفتگو با خبرگزاری ایسنا، «هم اينک 850 دستگاه تاکسي به صورت چرخشي در شهر يزد کار جابجايي مسافران را عهده دار هستند. همچنين 49 موسسه تاکسي تلفني با دو هزار دستگاه و چهار موسسه تاکسي بي سيم با 450 دستگاه در شهريزد فعال هستند. »با مراجعه به وبسایت سازمان نیز آخرین آمار بدین شرح ذکر شده است:تاکسی های درونشهری:تعدادكل تاكسيهاي موجود درناوگان تاكسيراني يزد 960 دستگاه وتعدادكمكيهاي فعال نزديك به 400نفر، تعدادنمايندگي سازمان درسطح درسطح شهر10 نمايندگي به ترتيب : - فرودگاه شهيدصدوقي 30 دستگاه - ترمينال مسافربري 40دستگاه - راه آهن 60دستگاه - دانشگاه آزاد21 دستگاه - ميدان ابوذر15 دستگاه -بيمارستان شهيدصدوقي 10دستگاه - يمارستان شهداي كارگر10دستگاه- چهارراه معلم 10دستگاه-ميدان باهنر10دستگاه
تاكسي تلفني: تعدادموؤسسات تاكسي تلفني 46 موسسه كه 42موسسه ويژه برادران و 4 موسسه ويژه خواهران؛ تعداد خودرو فعال درموسسه بصورت تقريبي 2200دستگاه ؛ انواع خودروهاي فعال درموسسات تاكسي تلفني : سمند-پرايد-پيكان –پژو 405-206-آردي –رواتاكسي بي سيم آني سير ( جدیدا تغییر نام داده)باشماره تلفن 133وتعدادتقريبي 200دستگاه ،2- تعاوني تاكسيراني يزد تلفن 1830 باتعداد40دستگاه خودرو ، 3- تعاوني تاكسي تلفني هادرحال راه اندازي ، 4-تاكسي بي سيم ميهن باتلفن 1833 وتعدادتقريبي 80 دستگاه خودرو،5-تاكسي بي سيم آزادي باتلفن 1828 وتعدادتقريبي 50 دستگاه خودرو، ضمناً تعداد200دستگاه تاكسي بي سيمي ازسال 83تاكنون به جمع تاكسي بي سيمي هااضافه شده است.
نیم نگاهی به ذائقه یزدی ها در حمل و نقل شهری
شاید زمانی شهر یزد به تفسیر جلال آل احمد، به شهر دوچرخه ها معروف بود اما امروز دیگر از دوچرخه و دوچرخه سواران در یزد خبری نیست! جای آن را، دو چرخ هایی به نام موتورسیکلت گرفته است که در شهر یزد با جمعیت کمتر 500 هزار نفر حدود 80 هزار دستگاه موتور سیکلت در حال تردد هستند.
عمده وسیله حمل و نقل یزدیها، موتور سیکلت و خودرو شخصی تشکیل می دهد. جالب اینکه هم موتورسیکلت و هم خودرو شخصی مربوط به قشر خاص یا محلات خاصی در شهر نبوده و به میزان توانمندی مالی، تعداد و نوع خودرو یا موتورسیلکت متفاوت است.اما، سهم حمل و نقل شهری، طبق آخرین آمار منتشر شده حدود 25 درصد مردم یزد از حمل و نقل عمومی استفاده می کنند، اما عمده افرادی که می توان گفت به اجبار از حمل و نقل عمومی استفاده می کنند، از اتوبوس خط واحد بهره ببرند که حدود 12 درصد مردم از اتوبوس بهره می برند.عمده استفاده کنندگان حمل و نقل عمومی به جز خط واحد، آژانس و تاکسی تلفنی را ترجیح می دهند و آمار کمی تمایل به بهره برداری نزدیک به 850 دستگاه فعال تاکسی دارند و این موضوع وضعیت ناوگان تاکسیرانی یزد را متزلزل و در حال افول نموده است.
واکاوی مشکلات پیش رو ناوگان تاکسی رانی یزد
مشکلات تاکسیرانان یزد، علاوه بر اسقبال کم شهروندان از تاکسی، زمانی شدت می یابد که با توجه به جمیع مشکلات ناوگان تاکسیرانی، علاقه مندی مردم یزد، نسبت به بهره گیری از این سیستم راحت و ارزان شهری روز به روز رنگ ببازد و این خود باعث تشدید مشکلات و معضلات فعلی ناوگان تاکسیرانی می شود.
تقابل موتورسیکلت با ناوگان تاکسیرانی
حبرگزاری مهر نیوز در اسنفدماه 1387 می نویسد:شهردار یزد در خصوص شکاف میان شهروندان و ناوگان تاکسیرانی با تایید نقص در سرویس دهی وسایل نقلیه عمومی گفت: بیشترین لطمه را موتورسواران این شهر به حمل و نقل عمومی وارد می کنند زیرا هر فردی با سوار شدن بر موتورسیکلت خود از مقابل منزل تا مقصد دیگر نیاز به استفاده از اتوبوس و تاکسی ندارد و این امر سبب شده افزایش ناوگان تاکسیرانی و اتوبوسرانی توجیه اقتصادی نداشته باشد. سیدعلی اکبر میروکیلی می افزاید: موتورسواران که تعداد آنها در استان یزد به بیش از ۸۰ هزار نفر می رسد نیازی به خدمات اتوبوسرانی و تاکسیرانی ندارند و این امر سبب شده اقتصاد این بخش دچار ضربه شود. وی افزود: البته تلاش شده تا در این بخش علاوه بر افزایش اقدامات نظارتی بر میزان وسایل نقلیه نیز اضافه شود به نحوی که در سفر دوم هیئت دولت به استان یزد اختصاص ۳۰ دستگاه اتوبوس ، ۸۰ دستگاه ون، ۴۰ دستگاه مینی بوس و هزار دستگاه تاکسی به استان یزد مورد تصویب قرار گرفت.
تمایل مردم به بهره گیری از حمل و نقل عمومی
به هر ترتیب به نظر می رسد رابطه بین رواج موتورسواری و کمبود وسایل نقلیه عمومی که از سوی مسئولان به عنوان علت ضعف حمل و نقل عمومی مطرح می شود، رابطه ای دو سویه باشد یعنی اگر مردم احساس کنند اتوبوس و تاکسی به اندازه ای وجود دارد که وقت و درآمد آنها را تلف نکند شاید از موتورسیکلت کمتر استفاده کنند، وقتی این امر به چالش کشیده می شود که بگویم، موتورسیکلت تنها مورد استفاده آقایان است، سوال اینست، حال ناوگان تاکسرانی یزد توانسته، که بانوان یزدی که امکان موتور سوراری ندارند و نیمی از جمعیت شهر را تشکیل می دهند را جذب کند؟ جواب سوال در کف خیابانهای یزد قابل مشاهده است، هرگز نتوانسته اند اما چرا؟
موانع و مشکلات در زیرساختار
این موضوع که نقص در ناوگان تاکسیرانی سبب شده که استقبال شهروندان از تاکسی کمتر شود امری قابل قبول است در مقابل می توان چنین تحلیل نمود که با وجود استقبال کم رنگ شهروندان از تاکسی، عمق نارسایی ها ناوگان شهری بیشتر می شود که اثری دوسویه دارد.
عدم پوشش تمام نقاط شهری
به جز خطوط اصلی مانند میدان ابوذر (فلکه اول صفاییه) به سمت مجاهدین ویا چهارراه موزائیک سازی به میدان باهنر، خطوط تاکسیرانی یزد به صورت کامل طراحی و تدوین نشده است.
حتی در مسیرهای اصلی هم به دلیل شکستن نرخها و افزایش ورودیه تاکسیها، مسیرها به چند قسمت تقسیم می شوند که مسافر مجبور به پیاده و سوارشدن مکرراست به طور مثال اگر فردی بخواهد از میدان اطلسی صفائیه به سمت سه راه حکیمیان برود، یا مجبور است دربست بگیردیا مسیر را به صورت میدان اطلسی به ابوذر، ابوذر تا مجاهدین، مجاهدین تا باهنر، باهنر تا سه راه حکیمیان و بعبارتی چهار مرتبه تغییر تاکسی طی طریق کند.
از طرفی تمام خیابانهای شهر حتی خیابانهای مهم و مسیرهای پرتردد، تحت پوشش ناوگان تاکسیرانی نیست، فرض کنید از میدان ابوذر به مقصد سه راه حکیمیان (از مسیر دانشجو)! یامجبور به استفاده از تاکسی دربست هستید و یا تاکسی می بایست بارها به صورت خالی طی طریق کند.
عدم برنامه ریزی مناسب
کافی است در زمان ظهر در خیابان کاشانی در حوالی آتشکده یزد، به سمت مجاهدین، بخواهید از تاکسی استفاده کنید، بدون شک باید خوش شانس باشید که تاکسیهای عبوری پیدا شود و جای خالی داشته باشد.این موضوع در نقاط خارج از خطوط اصلی شدت می یابد، به طور مثال، در حواشی تفاطع غیرهمسطح امام حسین نمی توان بدون کلمه دربست سوار تاکسی شد.
از طرفی ، به جز زمان اوج حضور مسافر، در تمام خطوط اتفاق می افتد که تاکسیها به صورت خالی تردد می کنند و از سویی مسافرین در کنار خیابان منتظر تاکسی می مانند! حال چگونه می توان مابین نیاز مسافرین و امکانات ناوگان تاکسیرانی تعادل و تعامل برقرار کرد موضوعی است که در دست سیاستگذاران و مجریان دولتی است.
قیمتهای شناور و غیرمتعارف
شاید بتوان گفت، مهمترین ضعف تاکسیرانی یزد که بر بدنه ناوگان تاکسیرانی ضربه وارد نموده است و این ناوگان را در برابر برادر ناتنی خود یعنی تاکسی تلفنی عقب رانده است، قیمتهای شناور، غیر متعارف و در بسیاری موارد سرسام آور است که رانندگان بر اساس موقعیت زمانی، موقعیت مسافر و شرایط مکانی وی، قیمت را به صورت احساسی بیان می کند و اگر مسافر غریبه یا ناآشنا به مسیر باشد می بایست پول هنگفتی را بدهد و این موضوع در مسیرهایی مانند خطوط فرودگاه، ترمینال و راهن آهن که محل مسافرین و غریبه هاست شدت می یابد و این امر به اعتماد عمومی مردم به ناوگان تاکسیرانی صدمه جبران ناپذیر می زندو متاسفانه نظارت حداقلی در این بخش هم صورت نمی گیرد و شاید تعداد اندکی از قشر زحمتکش زاننده تاکسی بدحساب، عموم ناوگان تاکسیرانی را بدنام کنند که نظارت و برخورد مسوولین امر راهگشا خواهد بود.
چالش پیش روی ناوگان تاکسیرانی
شاید مشکلات تاکسی رانی، بحثی است که برای شهروندان به صورت عادی مبدل شده است، برخی که توان مالی دارند سعی می کنند از تمام حمل و نقل شهری به خصوص ناوگان تاکسیرانی فرار کرده و به سوی خودروی شخصی بروند و حتی به موتورسیلکت قراضه بعنوان وسیله ای خطرناک و حادثه آفرین پناه ببرند تا لااقل در میانه راه نمانند و به موقع بتوانند به امور خود رسیدگی کنند.در مقابل اقشاری از جامعه ناوگان اتوبوسرانی را تا حد رفع نیاز مورد استفاده قرار داده واگر مجبور باشند، کمی خرج نموده و از تاکسی تلفنی و آژانس تلفنی و بیسیم بهره می برند اما ترجیح می دهند که از تاکسی استفاده نکنند.جالب اینجاست که اکثر رانندگان زحمتکش این نکته را می دانند که خدمات دهی ناوگان تاکسیرانی نامناسب و در مواردی گرانقیمت است که مردم از آن گریزان هستند و تنها بخشی کمی از جامعه که به اجبار نمی توانند از گزینه های دیگر حمل و نقل شهری استفاده کنند از تاکسی بهره می برند که آنهم در میان نزدیک به یکهزار دستگاه تقسیم می شود.
سخن آخر
فراموش نکنیم که این قشر زحمتکش وفعال در ترافیک سنگین و در هوای سرد و گرم برای کسب روزی حلال و کمک به خلق الله زحمت می کشنند اما متاسفانه، عدم برنامه ریزی اصولی و منسجم باعث شده که شهروندان از خدمات ناوگان تاکسرانی هرگزراضی نباشد و از سویی رانندگان محترم هم از حداقل حقوق و درآمد که کفاف زندگی عادی بدهد محروم شوند و هر روز این موضوع حادترشود.این نکته مهم که برای استفاده عمومی شهروندان از حمل و نقل شهری می بایست فرهنگسازی شود تا از معضلات شهری مانند ترافیک سنگین، آلودگی صوتی ، آلودگی هوا، تخریب محیط زیست و دیگر مشکلات جلوگیری شود امری بدیهی است که می بایست مسوولین و متولیان امر مدنظر گیرند.
از سوی مقامات شهری به خصوص مدیریت سازمان تاکسیرانی با حمایت از قشر زحمتکش راننده می بایست فرصتی را فراهم آورد که با برنامه ریزی دقیق و منسجم بتوان ذائقه مردم را به بهره گیری از تاکسی سوق داد این نکته زمانی مورد تردید واقع میشود که اکثر رانندگان این روزها درگیر نابسامانی و مشکلات پیش روی خود هستند که به صورت مستقبم و غیرمستقیم توسط متولیان امر تاکسیرانی محقق شده است که یکی از بارزترین آن، خرابی مکرر و هزینه هنگفت، تاکسیهای مدل جدید سمند و پراید است که گویی به سفارش تاکسیرانی آمده شده است و از کیفیت فنی و امکانات حداقلی برخوردار است و این امر باعث ضرر و زیان بیش ازبیش تاکسی داران است، موضوعی که حتی در شبکه تابان یزد مطرح شد اما هیچ کس پاسخگو نبود!
یزدفردا
  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا